En 2013, le corpus sonore “Réfugiés d’Asie-Mineure sur l’île de Syros en 1922″ a été déposé conjointement au sein des Archives historiques de l’île de Syros et à la phonothèque de la MMSH et traités à la phonothèque en langue grecque et française. Les notices en langue française sont accessibles sur la base de données Ganoub, celles en langue grecque le sont aux Archives historiques de l’île de Syros et sur les Carnets de la phonothèque, sous forme de billets.

Notice en langue française : Euthimia Kehagia, issue d’une famille de réfugiés sur l’île de Syros, évoque les récits de son père Nikolaos Kehagias qui a vécu l’incendie de Smyrne à l’âge de 13 ans

Η Ευθυμία Κεχαγιά κόρη του Νικόλαου Κεχαγιά αφηγείται την ζωή του πατέρα της που έζησε την καταστροφή της Σμύρνης στην ηλικία των 13 χρονών. Ηχογραφήθηκε στις 9 Αυγούστου του 2001 στην Σύρο από την ιστορικό Κατιλένα Σταθάκου¹

H Ευθυμία Κεχαγιά μας μεταφέρει τις αναμνήσεις του πατέρα της Νίκου Κεχαγιά που έζησε την μικρασιατική καταστροφή στην ηλικία των 13 χρονών. Ο Νίκος γεννήθηκε περίπου το 1907 και προερχόταν από μία τετραμελή οικογένεια όπου ζούσαν όλοι μαζί, στο δικό τους σπίτι, σε ένα μικρό χωριό κοντά στην Σμύρνη. Το 1922 οι τούρκικες αρχές τους ανάγκασαν να πουλήσουν γρήγορα το σπίτι και την περιουσία τους  και να φύγουν για την πόλη της Σμύρνης. Όταν μετά από λίγο έγινε η καταστροφή, η οικογένεια έκρυψε τις οικονομίες της και κάποια τιμαλφή αντικείμενα, μέσα σε μία βάρκα και καταφέρανε να ξεφύγουν. Η πρώτη τους στάση ήταν στην Μυτιλήνη. Η συνθήκες διαβίωσης ήταν ανυπόφορες, η πόλη ήταν γεμάτη πρόσφυγες και ήταν αδύνατο να βρουν κατάλυμα για να μείνουν με αποτέλεσμα να  μετακομίσουν στην Αθήνα στην περιοχή του Βύρωνα. Με το προσφυγικό επίδομα καταφέρανε να αγοράσουν ένα μικρό σπίτι, το οποίο πούλησαν για να ενισχύσουν την προίκα της μεγαλύτερης κόρης τους. O γάμος έγινε στην Θεσσαλονίκη όπου εκεί μετακόμισε όλη η οικογένεια και ανοίξανε ένα ζαχαροπλαστείο στην Εγνατία οδό. Ο Νίκος Κεχαγιάς αισθανόταν όμως την ανάγκη να  χαράξει τον δικό του δρόμο, έτσι  πήγε  στην Σύρο και μαθήτευσε δίπλα σε ένα θείο του που ήταν διάσημος λουκουμοποιός. Παρόλο που στην αρχή, οι συριανοί ήταν καχύποπτοι με τους πρόσφυγες και το κλίμα δεν ήταν ευνοϊκό, έμαθε πολύ καλά την τέχνη της ζαχαροπλαστικής. Αργότερα προσπάθησε να μείνει και να εργαστεί στην Αθήνα αλλά τελικά επέστρεψε στην Σύρο, για να δημιουργήσει και να αναπτύξει την δική του επιχείρηση. Έφτιαχνε λουκούμια, τα έβαζε σε μεγάλα καλάθια και  τα πουλούσε σε γιορτές. Επίσης, πολλές φορές έπαιρνε την βάρκα του και πήγαινε στην Ικαρία για να τα πουλήσει στα παραδοσιακά πανηγύρια. Την δεκαετία του 1940 γνώρισε την γυναίκα του και άνοιξε ένα δικό του ζαχαροπλαστείο στο λιμάνι της Ερμούπολης. Στο τέλος της συνέντευξης, η Ευθυμία δίνει έμφαση στην αλληλεγγύη που έδειχναν οι πρόσφυγες μεταξύ τους και στην προσπάθεια διατήρησης της συλλογικής τους μνήμης.

Crédits photographiques de l’image à la une : portrait d’Euthimia Kehagia avec son mari vers 1960. Les photographies de madame Ntina Sikoutri ont été déposées à la phonothèque de la MMSH (CC BY-NC-BY).

1. H συλλογή προφορικών μαρτυριών “Μικρασιάτες πρόσφυγες του 1922 στη Σύρο“  κατατέθηκε σε συνεργασία με το Ιστορικό Αρχείο Κυκλάδων της Σύρου στην  Φωνοθήκη του Κέντρου Μεσογειακών και Ανθρωπιστικών Σπουδών (maison méditerranéenne des sciences de l’homme). Οι προφορικές μαρτυρίες έγιναν στο πλαίσιο του προγράμματος “H πόλη στους νεότερους χρόνους” με επικεφαλή τον καθηγητή νεότερης ιστορίας, Χρήστο Λούκο, σε συνεργασία με το Ινστιτούτο Μεσογειακών Σπουδών. [↩]